مجموعه مقالاتی در حوزه قرآن پژوهی در گستره اندیشه و قلم خاورشناسان به اثر طبع تحریریه این مجله که جمعی از پژوهندگان این عرصه و اساتید دانشگاه هستند، در این شماره به چاپ رسیده است.
در این شماره از این مجله، پس از سخن سردبير، با عنوان ترجمه هاي ناروا، مقالات متنوعی در حوزه قرآن و مستشرقان را شاهد هستیم.
عناوینی همچون بررسي آراي گلدزيهر پيرامون اختلاف قرائات قرآن كريم، نقد و بررسي ديدگاه هاي «گلدزيهر» پيرامون سبك تفسيري شيعه، بررسي مقاله آشنايي با قرآن اثر تامارا سون، بررسي مقاله «ترجمه قرآن» از دايرةالمعارف قرآن اليور ليمن، نخستين اهتمام غرب مسيحي به قرآن شناسي، بررسي باستان شناسي و قرآن، شناخت نامه پايان نامه هاي قرآن و مستشرقان.
در یکی از مقالات ارزشمند و خواندنی این شماره با عنوان «بررسي آراي گلدزيهر پيرامون اختلاف قرائات قرآن كريم» به موضوع قرائات و اختلاف در آن پرداخته شده که ارتباط مستقيم با نص قرآن كريم دارد و به‌گونه‌اي است كه اثبات آزادي در قرائت قرآن، تحريف قرآن كريم را در پي دارد.
اين مسئله مورد اهتمام مستشرقاني چون گلدزيهر قرار گرفته، قرآن پژوهان محقق كه به اهتمام والاي پيامبر(ص) در صيانت از قرآن و وجود قرائت واحد و معيار بودن قرائت عامه معتقد هستند، اين اختلافات را به پس از حيات ايشان نسبت داده اند و نتايج تحقيق گلدزيهر را ناشي از مراجعه تك بعدي وي به منابع اهل سنت، داشتن پيش فرض هاي خاص و تعصب و يك سويه نگري وي مي داند.
نسبت دادن تمامي قرائات به پيامبر(ص)، اثبات عدم وجود نص ثابت براي قرآن، اثبات آزادي و اختيار افراد در قرائت دل‌خواه از قرآن و در نهايت، حكم به تحريف و برابري قرآن با عهدين، از ديدگاه هاي گلدزيهر در زمينه قرائات می‌باشد كه مورد بررسي و نقد قرار گرفته است.
در مقاله ارزشمند و خواندنی دیگری در این شماره از مجله، با عنوان «نخستين اهتمام غرب مسيحي به قرآن شناسي» به این موضوع از این مدخل توجه شده که حدود يك سده بعد از ظهور اسلام، غرب مسيحي حضور مسلمانان را در داخل مرزهايش يافت و اسلام را به‌عنوان مساله‌اي سياسي، تلقي كرد.
و در ادامه این رویکرد مورد توجه قرارگرفته که تمدن اسلامي، به‌تدريج كه از جهات گوناگون رشد يافت، اين مسئله را پيچيده‌تر كرد. در عين حال، غرب راه رويارويي با چالش اسلامي را در پيش گرفت و نسبت به آن واكنش هاي مختلفي نشان داد. جنگ‌هاي صليبي و طرح قرآن شناسي از جمله اين واكنش ها بود. هم زمان با جنگ هاي صليبي، مدافعان عقايد مسيحي و متكلمان بر آشنايي با تعاليم اسلامي تاكيد كردند و بدين منظور، ترجمه قرآن و شناخت آن را ضروري دانستند؛ زيرا قرآن شناسي را به عنوان ابزاري براي منازعه فكري و روحي با مسلمانان تلقي مي كردند و آن را مكمل مبارزه نظامي مي پنداشتند.
این مقاله در پی آن است که در آن، قرآن شناسي غرب مسيحي در ارتباط با جنگ هاي صليبي بررسي شده و در پيوند با آن، به نقش ديركلوني در تحرك بخشي ديني به جامعه غرب نيز اشاره گرديده است. جايگاه شهر طليطله در زمينه ترجمه آثار اسلامي معرفي مجريان طرح قرآن شناسي و انگيزه هاي آنان، و تاثيرات ترجمه لاتيني قرآن در مسيحيت، نيز از مباحثي است كه در اين مقاله مورد توجه قرارگرفته است.
و بالاخره مقاله خواندنی و خطیر دیگری با عنوان «بررسي باستان‌شناسي و قرآن» که بررسي و نقد مقاله «باستان شناسي و قرآن» نوشته مستشرق معاصر آقاي روبرت شيك است در حوزه ميان رشته اي قرآن و علم در دايره المعارف قرآن ليدن (EQ) انتشار يافته است.
نويسنده در اين مقاله به بررسي برخي اقوام و آثار باستاني مذكور در قرآن و حكومت هاي تاريخي و ساير فعاليت هاي باستان شناسي شبه جزيره عربستان مي‌پردازد. وي كه به نحوي محيط نشو و نماي اسلام را نيز مدنظر دارد اذعان مي كند كه به نتايج مطلوبي در اين زمينه نرسيده است. در پايان مقاله اشاره اي كوتاه به مطالعات باستان شناختي بيت المقدس نيز نموده است.
در اين نوشتار ابتدا خلاصه اي از مقاله آقاي شيك ارائه شده و سپس به بررسي و نقد آن پرداخته شده است. ديدگاه هاي نويسنده مقاله «باستان شناسي و قرآن» و كثرت تتبع وي قابل توجه است، اما عدم توجه به همه منابع و تاثير زمينه هاي اعتقادي وي به بروز اشتباهات غير قابل اغماضي منجر شده است كه از اعتبار پژوهش وي كاسته است.شيوه هاي كمك باستان شناسي به روشنگري مفاهيم قرآن، ترديد در وجود احتمالي برخي مستندات تاريخي موجود در عربستان، ياد كرد ويژه قوم ثمود، تشكيك در همزماني سليمان و ملكه سبا، وضعيت ساير آثار و اماكن ديرينه مربوط به صدر اسلام، و مطالعات باستان شناسي بيت المقدس از مباحثي است كه در اين نوشتار مورد بررسي و نقد قرار گرفته است.
مجله علمی ـ ترویجی قرآن‌پژوهی خاورشناسان به صاحب امتیازی دکتر محمد علی رضایی اصفهانی به نمایندگی از مرکز پژوهشی قرآن کریم المهدی و مدیر مسئولی و سردبیری دکتر محمد علی رضایی اصفهانی منتشر می شود.
علاقمندان می توانند به نشانی قم، خیابان سمیه، خیابان شهید رجایی، کوچه 4، پلاک 77؛ ص.پ: قم ـ 416 ـ 37185 مکاتبه نمایند و یا با شمارهتلفن، پیامگیر و نمابر: 7734094 0253تماس حاصل نمایند.
همچنین مخاطبان می توانند با پایگاه ویژه مجله www.quran-journal.comو یا پست الکترونیکی مجله قرآن و مستشرقان E.mail: orientalists@quran-journal.com تماس حاصل نمایند.
